Kunut duaları ve Sübhaneke duası ayet değildir.Kuranı Kerimde geçmez.Hakkında hadisi şerifler olan ve namazların başında ve vitir namazında okumuş olduğu dualardır ve namazın sünneti ve vacibidirler.Fıkıhta adlar dua olarak geçer.İmamı Hanefi ve Hanbeliye göre Sübhaneke duası okumak sünnettir. Çünkü Hz. Aişe (ra)'den şöyle dediği rivayet edilmiştir:

"Hz. Peygamber (asm) namaza başladığı zaman "Sübhanekellahümme ve bihamdike ve tebarekesmüke ve teala ceddüke vela ilahe gayruk" derdi."1

Sübhaneke tesbihten gelir. Bu da Allah Teala'yı tenzih etmektir. Tebarekesmüke, bereketten gelir. Bu da bir şeyde ilahi hayrın sabit olmasıdır. Teala ceddüke: Ced, azamet demektir. Te'ala, Tefaül vezninde olup, "Uluvv"den türemiştir. Yani senin büyüklüğün her şeyin büyüklüğünden yüce ve üstündür, yahut senin celalin ve azametin yüce demektir.

Bu tesbih duası(Sübhaneke)nın icmalen manası şudur:

"Ya Rabb! Seni noksanlıklardan beri kılarım. Ben seni ancak sana hamd ederek tenzih ederim. Senin isminin hayrı her şeyde devam etsin. Senin celalin yüce, senden başka mabud yoktur."

1. Bu hadisi Ebu Davud rivayet etmiştir. Darekutni'nin Enes'ten benzer bir hadis rivayeti vardır. Beş hadis imamı Ebu Said'den benzer bir hadisi rivayet etmişlerdir. Müslim Sahihinde Hz. Ömer'in bunu açıktan okuduğu rivayet edilmiştir. (Neylül Evtar, II/195)

Kunut Duası:
a) Hanefilere göre: İmam Ebu Hanife, kunutun vacib, Ebu Yusuf ile Muhammed sünnet olduğuna kaildirler. Kunut duası bütün sene sadece vitir namazının üçüncü rek'atinde rüku'dan önce yapılır.[58]

b) Şafiilere göre: Sabah namazının ikinci rek'atinde rukü'dan kalkılıp doğrulduğunda kunut okumak sünnettir. Bu dua yapılırken ellerin içi göğe doğru kaldırılır ve sonunda yüze sürülmez. İmam bu duayı cehren (aşikar) okur, cemaat ise "amin" der. Ayrıca felaket ve musibet günlerinde de kunut okumak meşrudur."[59]

c) Hanbelilere göre: Kunut duası, senenin tamamında vitir namazında sadece bir rek'atinde sünnettir. Aynı zamanda bu, İbn Mes'ud'un (r.a.), İbrahim'in, İshak'ın ve rey tarafdarlarının görüş ve ictihadıdır. Hasan'dan da bu anlamda bir rivayet yapılmıştır.

İmam Ahmed'den yukarıdaki beyanın hilafına bir rivayet daha yapılmıştır ki, onda, kunut duasının sadece ramazan ayının son yarısında sünnet olduğu belirtilmiştir. Nitekim bu, Hz. Ali (r.a.) ile Ubey b. Ka'b (r.a.) den rivayet edilmiştir. İmam Malik ile İmam Şafii de aynı doğrultuda ictihad etmişlerdir.[60]

Kunut duasıyla ilgili rivayetler arasında en güzeli, Hasan b. Ali'nin (r.a.) rivayetidir. Adı geçen şöyle demiştir:

"Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz bana birtakım (dua an­lamında) sözler öğretti ki, onları vitir namazında okuyor­um"[61]

d) Malikilere göre: İmam Malik, "sabah namazında rukü'dan önce de, sonra da kunut duası okunabilir" demiştir. Ku­nut duasını unutup okumayan kimseye yanılma secdesi gerekmez. Aynı zamanda kunut için belirlenmiş bir dua da yoktur. Onun için vakitlerden biri de belirlenemez. Dünya ve ahiret hacetlerinden dolayı namazlarda kunut okunabilir. Bunun gibi, namaz kılan kimse bu kabil ihtiyaçlarını ayakta, teşehhüdde ve secdede dile getirebilir.

Kunut duası aşikar değil, gizli okunur.

Süfyan b. Habib'in Ebu Sabit'ten, onun da Abdurrahman b. Süveyd el-Kahili'den yaptığı rivayete göre, Hz. Ali (r.a.) sabah na­mazında kunut olarak şu duayı yapmıştır:[62]

Yahya'nın Malik'den, onun da Nafı'dan yaptığı rivayete göre, Nafı' şöyle demiştir:

"Doğrusu Abdullah b. Ömer (r.a.) hiçbir namazda kunut duası yapmazdı."[63]

İmam Malik daha çok bu rivayeti delil ve dayanak seçmiştir.



Bu Konuda Diğer Hadisler Ve Rivayetler:


Taberani'nin, "Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz hiçbir namazında kunut duası yapmamıştır" mealindeki rivayetinin is­nadında Bişr b. Harb ed-Dari bulunuyor ki, bu zat zayıftır. İmam Ahmed onun kavi olmadığını söylemiştir.[64]

İbn Mace'nin Ümmü Seleme (r.a.) den yaptığı rivayette: "Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz sabah namazında kunut duası edilmesini men'etti" denilmektedir. Aynı hadisi Darekutni de rivayet etmişse de isnadında zaiflik söz konusudur.

el-Iraki'nin: "Ebu Bekir, Ömer, Ali ve İbn Abbas'ın (Allah hepsinden razı olsun) kunut duası yaptıkları sahihtir"dediği tesbit edilmiştir. Böylece bir konu, bir mesele hakkında sahihlik düzeyinde isbat ile nefîy tearuz ederse, isbat nefyin önüne alınıp onunla amel edilir. Bu kurala göre, kunut duası meşrudur ve be­lirlenen namazda okunması sünnet veya müstehabdır.

el-Hazimi'nin yaptığı araştırma ve tesbite göre: Kunut duasının meşru olduğu hakkında 19 kadar sahabeden, 12 kadar tabiinden ve birçok müctehid imamdan rivayet vardır. Bütün bun­lar "meşru"dur diyenlerin görüş ve ictihadına ağırlık ka­zandırmaktadır.

Yine yapılan ciddi araştırma ve tesbitlere göre: Kunut duası rüku'dan sonra yapılmalıdır. Zira böyle söyleyenlerin rivayeti daha çok ve daha sahihtir. Muhaddis Beyhaki'de aynı görüştedir. Nitekim Hasan el-Basri (r.a.) şöyle demiştir:

"Bedir Savaşına katılan 28 sahabenin arkasında namaz kıldım, hepsi de sa­bah namazında rüku'dan sonra kunut duası okurdu."

Ne var ki, Hafız İbn Hacer, bu rivayetin isnadında zayıf bir ravinin bulunduğunu belirtmiştir.[65]

İbn Ömer (r.a.) dan yapılan rivayette, adı geçen diyor ki:

"Rasulüllah (s.a.v.) Efendimiz, sabah namazının ikinci rek'atinin rüku'undan başını kaldırıp Semi'allahu Limen Hamidehu, Rabbena Leke'l-Hamd dedikten sonra şöyle dua ederdi:

"Allah'ım, falana, falana ve falana lanet eyle (onları rahmet ve inayetinden uzaklaştır)"

Bir süre sonra şu ayet indi:

"Senin elinde emirden bir şey yoktur; Allah ya onların tevbesini kabul eder, ya da onlara azab eder. Çünkü onlar zalimlerdir."[66]

Bunun üzerine Rasulüllah (s.a.v.) o müşrik ve münafıklar aleyhine duadan vazgeçmiştir.[67]